Onderzoeken tonen bedreiging door overbevissing en klimaatverandering voor haaien wereldwijd
Amsterdam- 28 januari, 2021. Al meer dan 400 miljoen jaar zijn haaien de ongekroonde koning van de oceaan. Twee recente studies laten echter zien dat grote haaien kunnen uitsterven als we niet zorgen voor betere bescherming. Ongereguleerde visserij, in combinatie met effecten van klimaatverandering, zorgen ervoor dat er steeds minder plekken overblijven waar haaien veilig zijn.
70% minder haaien
Een analyse van haaienvangsten in de laatst 60 jaar, die gisteren is gepubliceerd in Nature, laat zien dat de populaties van iconische haaiensoorten zoals hamerhaaien, witpunthaaien en makreelhaaien meer dan 70% zijn afgenomen. Deze afname is direct te correleren aan ongelimiteerde visserij, met name (bij)vangsten in de langelijnvisserij op open zee.
Lang werd gedacht dat de oceanen zo groot waren dat het onmogelijk was om deze leeg te vissen, en zelfs toen zichtbaar werd dat sommige haaiensoorten sterk afnamen, werd dit als een lokaal probleem gezien en niet als een wereldwijde crisis. “Wat deze studie zo bijzonder maakt is dat er datasets van over de hele wereld naast elkaar zijn gelegd”, zegt Paddy Walker, directeur van de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging. “De onderzoekers hebben archiefgegevens van de afgelopen zestig jaar bij elkaar gezocht uit bronnen die nog niet eerder waren gepubliceerd. Door gebruik te maken van robuuste, uitgebreide statistische analyses ontstaat een uniek beeld van het verdwijnen van haaien uit alle zeeën en oceanen en de invloed hierop van de mens.“ Walker steunt dan ook de conclusie van de auteurs dat er maatregelen moeten komen die zijn gebaseerd op wetenschappelijk advies.
Credit: Peter de Maagt
Geen ontsnappen mogelijk
Europese wetenschappers publiceerden vorige week een studie naar de effecten van de opwarming van zeeën door klimaatverandering op grote haaien. Zij constateren dat opwarming zorgt voor minder zuurstof in diepere waterlagen, waardoor deze niet langer toegankelijk zijn voor haaien. Juist deze uitwijkmogelijkheid naar diep water zorgen ervoor dat haaien de lijnen van de vissers kunnen ontlopen. Het grote Nature-onderzoek bevestigt dit: de belangrijkste reden dat de oceanische witpunthaai vrijwel volledig is weggevist (98% van de soort is verdwenen), is dat deze haai alleen maar in bovenste 20 meter van de waterkolom zwemt en vrijwel nooit duikt. Dit maakt de soort tot een eenvoudige prooi voor vissers.
“Het is nog niet te laat, maar we moeten snel in actie komen”, aldus Irene Kingma, hoofd beleid van de NEV. “Er zijn voorbeelden van over de hele wereld van soorten die zijn hersteld nadat strikte beschermingsmaatregelen zijn genomen. In Europa zien we bijvoorbeeld dat de haringhaai en de vleet voorzichtig herstellen nadat er een strikt verbod kwam op de vangst kwam dat streng werd nageleefd. Ook de meest iconische haai van allemaal, de grote witte haai, staat er wereldwijd weer beter voor sinds betere bescherming. Voor de soorten in de open oceaan is het echt essentieel dat er snel internationale afspraken komen om de vangst zo veel mogelijk te beperken.”